De inkomensverdeling en levensverwachting van ouderen

In dit paper relateren we de voorgestelde pensioenhervormingen
aan de uitkomsten van twee onderzoeken. Het eerste deel van het
paper behandelt de toekomstige inkomensverdeling van ouderen.
Bij de totstandkoming van het pensioenakkoord is veel discussie
geweest over de situatie van mensen met zware beroepen en lage
inkomens. Er zijn diverse maatregelen voorgesteld om de lage
inkomens te compenseren. Dit paper plaatst deze maatregelen
in de context van de ontwikkeling van de inkomensverdeling van
ouderen in het verleden en de toekomst. In de toekomst nemen
de inkomens van ouderen waarschijnlijk toe vanwege onder
meer een toegenomen arbeidsparticipatie van vrouwen en een
toegenomen arbeidsproductiviteit. Naar verwachting is de reële
inkomensgroei het hoogst voor de middeninkomens en het laagst
voor de huishoudens aan de onderkant van de inkomensverdeling. Daarentegen zijn de lage inkomens minder gevoelig voor
de gevolgen van de recente beleggingsverliezen bij pensioenfondsen en verzekeringsmaatschappijen, omdat zij relatief weinig
pensioeninkomen uit de tweede en derde pijler halen.
Het tweede deel van het paper onderzoekt sterfteverschillen
naar inkomen. Inkomens zijn gecorreleerd met de levensverwachting en daarmee ook met de ingangsdatum van de AOW
die mensen kiezen bij de voorgestelde flexibele AOW-leeftijd.
12 design paper 08
We vinden dat de resterende levensverwachting na 65 jaar voor
personen met een laag inkomen (minimumloon) ongeveer 2,5 jaar
korter is dan voor personen met een hoog inkomen (tweemaal
mediaan inkomen). We benoemen de voordelen van de voorgestelde flexibele AOW-leeftijd, maar berekenen ook de kosten van
een flexibele leeftijd vergeleken met een vaste AOW-leeftijd van
66 jaar. Wanneer iedereen een goede inschatting kan maken van
zijn of haar levensverwachting, is een flexibele AOW-leeftijd van
66 jaar 3,3 procent duurder dan een vaste AOW-leeftijd van 66
jaar. (De extra kosten van een flexibele AOW leeftijd van 66 jaar
zijn dus 3,3 procent van de kosten van een vaste AOW-leeftijd
van 66 jaar). Hoewel iemand met een zwaar beroep, een laag
inkomen en een lage levensverwachting baat heeft bij een
flexibele AOW-leeftijd, gaat het merendeel van de baten van een
flexibele AOW-leeftijd (ofwel: de extra kosten voor de overheid)
naar mensen met een hoge levensverwachting.